Ziemia niczym wielka księga powoli odsłania tajemnice regionu, zastępując często źródła pisane. Tych ostatnich wbrew pozorom jest mało, więc trzeba sięgać do wiedzy przetrwałej w ziemi. W przypadku Rzgowa jest jednak problem, bo można odnieść wrażenie, że dotychczas archeolodzy omijali ten rejon. A historycy i archeolodzy nie ukrywają, że w ziemi mogą się kryć prawdziwe skarby i niespodzianki. Kilkadziesiąt lat temu sensację wywołało odkrycie osady w Biskupinie czy tzw. skarbów, czyli ukrytych w ziemi monet i ozdób z cennych metali. Do tych tzw. skarbów miał niesamowite szczęście łodzianin z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi Anatol Gupieniec. Przeprowadzona przed laty wielka akcja Archeologiczne Zdjęcie Polski zidentyfikowała w rzgowskiej gminie aż 51 potencjalnych stanowisk archeologicznych. Czy wszystkie okażą się sensacją? – pokaże czas.
Podczas wspomnianej akcji archeolodzy wytypowali miejsca do przyszłych badań. Wiele z nich dotyczy wczesnego średniowiecza, a także XVI czy XVII stulecia, ale nie brak śladów osadnictwa wcześniejszego, np. w Starej Gadce odkryto ślady z neolitu i czasów rzymskich, w Hucie Wiskickiej – z mezolitu, z kolei w Czyżeminku – z epoki kamienia i okresu rzymskiego, w Prawdzie – m.in. z epoki kamienia, w Rzgowie – być może nawet z neolitu, epoki brązu i okresu wpływów rzymskich, Romanowie – z epoki brązu. W owianym legendą Grodzisku oprócz śladów z epoki neolitu być może natrafiono również na pozostałości wczesnośredniowiecznego gródka. Z całą pewnością tereny dzisiejszej gminy od tysiącleci były zasiedlone, czemu sprzyjały lasy i rzeki. Potwierdziło to nie tylko Archeologiczne Zdjęcie Polski, ale i badania ratownicze prowadzone m.in. w związku z budową autostrady A-1 i drogi ekspresowej S-8.
Na razie ziemia skrywa wiele tajemnic. Można jedynie przypuszczać, że w obrębie najstarszej części Rzgowa w ziemi przetrwały ślady pradziejowego osadnictwa i budownictwa. Dlatego mamy nadzieje, że w przyszłości uda się zlokalizować np. pierwszą świątynię, dowiemy się również, gdzie znajdowały się najstarsze zabudowania osady. To ważne, bo dziś zarówno historycy jak i archeolodzy zadają sobie wiele pytań na temat pradziejów Rzgowa, a odpowiedzi wciąż wiążą się raczej z przypuszczeniami.
Na zdjęciu: osada w Biskupinie – czy tej rangi znalezisko archeologiczne uda się odkryć np. w Grodzisku?
Ryszard Poradowski