Ofiarami przemocy w rodzinie są najczęściej dzieci. Zjawisko przemocy jest tak powszechne, ponieważ dotyczy nie tylko rodzin, w których występuje przemoc między dorosłymi, ale również takich, gdzie nie diagnozuje się zachowań przemocowych między opiekunami dziecka. Sprawcami mogą być zarówno: rodzice, opiekunowie, szkoła, świetlica i całe społeczeństwo niezapewniające odpowiedniego systemu pomocy i interwencji.
Wszystkie działania i zaniechania, które zakłócają optymalny rozwój dziecka, stanowią krzywdzenie. Może się ono odbywać w czterech formach: przemocy fizycznej (np. bicie ręką bądź przedmiotami, kopanie, duszenie, poszturchiwanie, klapsy ciągnięcie za uszy prowadzącej do różnego rodzaju złamań, urazów głowy, oparzeń, kalectwa, a nawet śmierci dziecka; przemocy psychicznej (emocjonalnej), np. wyśmiewanie, poniżanie, wyzywanie, zastraszanie manipulowanie, upokarzanie, grożenie i izolowanie dziecka; przemocy seksualnej, np. uprawianie seksu przy dziecku, narażanie go na kontakt z pornografią, obnażanie się, dotykanie, molestowanie i gwałt: zaniedbywanie dziecka poprzez zaniedbanie fizyczne (niedożywienie, ubranie niestosowne do pory roku, nieleczenie chorób, brak opieki, narażanie na niebezpieczeństwo utraty zdrowia bądź życia oraz brak miłości, troski, opieki).
Sytuacja dziecka krzywdzonego jest dramatyczna. Ono samo nie zwróci się o pomoc, ponieważ boi się sprawcy, kary jaką otrzyma za zdradę, boi się tego, co będzie, jeśli ujawni prawdę, że np. mama będzie bardzo zła, tatuś pójdzie do więzienia, czuje się odpowiedzialne za przemoc, wstydzi się i dlatego milczy, nie ma komu o tym powiedzieć, brakuje mu osoby, której może zaufać.
Dziecko doświadczające przemocy, któremu nikt nie pomoże, w swoim dorosłym życiu może nie potrafić stworzyć satysfakcjonującej relacji damsko-męskich, mieć zaburzenia lękowe, depresyjne, poczucie słabości, nadwrażliwość interpersonalną, problemy zdrowotne, podejmować zachowania wysokiego ryzyka, stosować przemoc, doznawać przemocy. Dlatego do każdego z nas należy obowiązek pomocy dziecku krzywdzonemu.
Dziecko, które doznaje przemocy, oprócz widocznych śladów na ciele może przejawiać nietypowe zachowania: zbytnią uległość, lękliwość, lub agresywność, buntowniczość, może niechętnie wracać do domu, np. ze szkoły, przedszkola, często ma tendencję do idealistycznego obrazu rodziny. Naszym zadaniem jest przyjrzenie się bliżej jego sytuacji.
Jak to zrobić? Porozmawiać z inną osobą, która zna dziecko, pomóc zbudować system wsparcia dla niego, porozmawiać z rodzicem niekrzywdzącym dziecka, może on/ona również potrzebuje wsparcia i pomocy, swoimi spostrzeżeniami podzielić się z właściwymi instytucjami takimi jak Ośrodek Pomocy Społecznej, szkoła. Przedstawiciele instytucji rozpoznają sytuację dziecka i jeśli zajdzie podejrzenie przemocy, uruchomią procedurę „Niebieskiej Karty”, której celem jest zatrzymanie przemocy w rodzinie. Możemy też powiadomić policję czy, prokuraturę, złożyć do sądu rejonowego wydziału rodzinnego i opiekuńczego wniosek o wgląd w sytuację dziecka, skontaktować się z Ogólnopolskim Pogotowiem dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” tel. 800 120 002, zadzwonić pod Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka tel. 800 12 12 12, zadzwonić pod telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111.
Stosowanie przemocy wobec dzieci często nie wynika z braku miłości do nich czy trudnych cech charakteru, ale z bezradności, z braku umiejętności wychowawczych. Tego można się nauczyć. Rodzice, którym zdarza się krzywdzić swoje dzieci, mogą porozmawiać o swoim zachowaniu z pedagogiem, psychologiem szkolnym, zgłosić potrzebę udziału w warsztatach umiejętności wychowawczych. Rodzice, którzy czują, że nie radzą sobie z rolą matki, ojca, a rodzina nie wypełnia swoich funkcji opiekuńczo-wychowawczych, mogą zgłosić się do Ośrodka Pomocy Społecznej, który udzieli pomocy w formie przydzielenia asystenta rodziny. Pomoże on m.in. przezwyciężyć trudności związane z opieką i wychowaniem dzieci.
Wioletta Midera
MOPS w Rzgowie
Przy pisaniu artykułu wykorzystano m.in.: 1. Dorota Jaszczak-Kuźmińska, Katarzyna Łukowska „Przemoc wobec dzieci”, 2. Katarzyna Michalska, Dorota Jaszczak-Kuźmińska „ABC przeciwdziałania przemocy w rodzinie – diagnoza, interwencja, pomoc”
